Dobiegł końca przygotowany przez Konfederację Kobiet RP wyjątkowy plebiscyt na Polkę Stulecia. Głosowanie na nietuzinkowe, wspaniałe, dzielne polskie kobiety było klamrą zwieńczającą obchody setnej rocznicy odzyskania niepodległości.

Plebiscyt już się zakończył, ale mamy nadzieję, że stanie się on jedynie początkiem fascynującej przygody związanej ze zgłębianiem losów wspaniałych, odważnych, pełnych miłości i pasji Polek. Taki był zresztą też jego cel – głosowanie miało dać impuls do poznawania zarówno tych legendarnych bohaterek, o których wiedzieć powinno każde dziecko, jak i tych, których pamięć udało się przywrócić dopiero niedawno, a także tych, o których wiemy ciągle za mało.

Bo przecież bez nich – tych setek tysięcy dzielnych matek, żon, babć i córek – historia Polski wyglądałaby pewnie zupełnie inaczej. To one – piękne, wierne i mężne – wychowywały kolejne pokolenia, ucząc je miłości do Boga i Polski oraz szacunku do tradycji, dając w codziennej, pokornej pracy wzór wierności wyznawanym zasadom. Ale to także one, gdy trzeba było, same chwytały za broń, roznosiły meldunki, opatrywały rannych, rzucały granatami czy dowodziły oddziałami, zaś w dzisiejszych czasach nie wyrzekły się wyznawanych ideałów i nie dały porwać się nurtowi feminizmu, pokazując, czym jest prawdziwa kobiecość.

Spośród tych 23. kandydatek o arcyciekawych życiorysach, zapierających dech w piersiach dokonaniach lub po prostu pięknej historii życia, najwięcej głosów otrzymała św. s. Faustyna Kowalska. Zagłosowała na nią blisko jedna piąta osób biorących udział w plebiscycie. Drugą w kolejności największą liczbę głosów otrzymała Danuta Siedzikówna ps. „Inka”, a trzecią – dr Wanda Półtawska.

Dziękujemy wszystkim, którzy wzięli udział w plebiscycie i przyczynili się do popularyzacji postaci wspaniałych, dzielnych Polek. Niech ich postawy, splecione z trudną, nierzadko dramatyczną historią Polski, będą dla nas drogowskazem w naszych własnych wyborach jako matek, żon i obywatelek.

#1 Faustyna (właściwie Helena) Kowalska (1905-1938)

zakonnica, święta Kościoła Katolickiego, stygmatyczka, mistyk i prorok naszych czasów. Orędowniczka Miłosierdzia Bożego, autorka „Dzienniczka”, w którym opisała swoje duchowe i mistyczne doświadczenia spotkania z Jezusem. Na podstawie jej objawień powstał obraz Jezusa Miłosiernego oraz modlitwa Koronki do Miłosierdzia Bożego.

#2 Danuta Siedzikówna ps. „Inka” (1928-1946)

sanitariuszka 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, ratująca życie żołnierzy po obu stronach konfliktu. Została zamordowana przez rozstrzelanie w wieku 17 lat przez komunistów, ginąc z okrzykiem na ustach „Niech żyje Polska!” W grypsie, krótko przed śmiercią, „Inka” napisała: Powiedzcie mojej babci, że zachowałam się, jak trzeba.

Fot. CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=801520

#3 Wanda Półtawska (ur. 1921)

żona, matka, lekarka, doktor nauk medycznych oraz specjalista w dziedzinie psychiatrii, profesor Papieskiej Akademii Teologicznej. Przyjaciółka i doradczyni św. Jana Pawła II. Kobieta twarda, bezkompromisowa, waleczna. Ocalała z piekła obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, a misją swojego życia uczyniła walkę o prawa nienarodzonych dzieci.

Fot. Mariusz Kubik – Praca własna, CC BY 3.0,

https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8377021

#4 Urszula Ledóchowska, (właściwie Julia Maria Halka-Ledóchowska) (1965-1939)

zakonnica, święta Kościoła katolickiego, założycielka Urszulanek Serca Jezusa Konającego, wychowawczyni dziewcząt w duchu pokory, poświęcenia i pracy. Zaangażowana w Komitet Pomocy Ofiarom Wojny, poprzez akcję odczytową kształtująca wrażliwość społeczeństw skandynawskich na sprawę niepodległości Polski.

#5 Stanisława Leszczyńska (1896-1974)

żona, matka, bohaterska położna przyjmująca na świat noworodki urodzone w niemieckim obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. Ryzykując każdego dnia własne życie, stanowczo odmawiała nazistowskiemu lekarzowi dr. Mengele zabijania dzieci, będąc uosobieniem dobra i miłości w czasach zagłady. Przeżyła wojnę i kontynuowała pracę jako położna, odbierając kilka tysięcy porodów.

#6 Wiktoria Ulma (1912-1944)

żona, matka, polska rolniczka. Wraz z mężem i szóstką dzieci została zamordowana przez Niemców za ukrywanie i pomoc Żydom. W chwili śmierci była w dziewiątym miesiącu ciąży. Razem z nimi zginęli również wszyscy ukrywani Żydzi. Wiktoria i Józef Ulma zostali pośmiertnie odznaczeni medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Ich imię nosi Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej, które otwarto w Markowej 17 marca 2016 r.

#7 Anna Walentynowicz (1929-2010)

żona, matka, nieustraszona opozycjonistka w PRL, niestrudzona pracownica Stoczni Gdańskiej. Represjonowana przez SB, nigdy się nie ugięła. Bohaterka Sierpnia 80’, współzałożycielka NSZZ „Solidarność”, która całe swoje życie poświęciła walce o wolną Polskę. Legendarna, a przy tym zawsze skromna. Dama Orderu Orła Białego.

Fot. By Gosiak – cropped from the File:Anna_Walentynowicz_with_Paula_Dobriansky.jpg, CC BY-SA 3.0,

https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=17138989

#8 Agata Mróz (1982-2008)

żona, matka, mistrzyni Europy w siatkówce kobiet. Walczyła o medale zmagała się z ciężką chorobą – białaczką. Nie zgodziła się na aborcję i na parę miesięcy odsunęła leczenie, które mogłoby zagrozić rozwijającemu się dziecku. Po szczęśliwym urodzeniu córki przeszła zabieg przeszczepu szpiku kostnego. Niestety nastąpiły komplikacje i 14 dni później zmarła. Dziś jej córeczka ma 10 lat.

Fot. Paweł Strykowski – http://www.strykowski.net/bks_muszynianka/Agata_Mroz._Zdjecie_Agaty_Mroz_905.php, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4163318

#9 Danuta Felicja Szyksznian ps. „Sarenka”, „Szarotka” (ur. 1925)

żona, matka, nauczycielka, łączniczka Okręgu Wilno Armii Krajowej w grupie „Kozy”. Podczas nauki w Wilnie, wzięła udział w strajku szkolnym na znak protestu przeciwko usuwaniu przez władze litewskie polskich nauczycieli ze szkół. Jako żołnierz AK brała udział w operacji „Ostra Brama”. Aresztowana, za działalność niepodległościową zesłana do łagrów koło Saratowa. Autorka książki „281 dni w szponach NKWD”. Do dziś zaangażowana w działalność kombatancką w Szczecinie.

Fot. Kerim44 – Mój album, CC BY-SA 4.0,

https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6267748

#10 Marianna Popiełuszko (1920-2013)

żona, matka 5 dzieci, w tym Jerzego Popiełuszki – błogosławionego Kościoła katolickiego, niezłomnego duchownego, którego nauczanie odmieniło losy Polski i pokrzepiało serca Polaków. Wybaczyła jego mordercom.

#11 Elżbieta Zawacka ps. „Zo” (1909-2009)

matematyk, profesor nauk humanistycznych specjalizująca się w historii najnowszej. Żołnierz Armii Krajowej, kurierka Komendy Głównej. Podczas II WŚ przekraczała granice III Rzeszy ponad sto razy, nielegalnie przenosząc meldunki i informacje. Jako jedyna kobieta znalazła się w elitarnym gronie 316 cichociemnych. Aresztowana przez UB, w więzieniu spędziła 4 lata. W 1996 r. jako druga Polka w historii Wojska Polskiego awansowana na stopień generała brygady. Dama Orderu Orła Białego.

Fot. Muzeum Powstania Warszawskiego

#12 Zofia Kossak (1889-1968)

żona, matka, legendarna polska powieściopisarka, współzałożycielka dwóch tajnych organizacji w okupowanej Polsce: Frontu Odrodzenia Polski oraz Rady Pomocy Żydom Żegota. Za działalność literacką odznaczona już w 1937 r. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, zaś za pomoc Żydom medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Więziona w obozach koncentracyjnych, nigdy się nie złamała. Walczyła w Powstaniu Warszawskim, po wojnie sygnatariuszka „listu 34” wyrażającego sprzeciw wobec cenzury. Autorka m.in. „Z otchłani”, „Krzyżowców”, „Pożogi”.

#13 Irena Iłłakowicz ps. „Irena”, „Barbara Zawisza” (1906-1943)

żona, matka, alpinistka, podporucznik Narodowych Sił Zbrojnych, wyróżniała się niezwykłą urodą. W czasie II WŚ należała do Organizacji Polskiej, z racji odwagi, urody i znajomości języków była agentką wywiadu Związku Jaszczurczego, kryptonim „Z” – zachód, pracując w sieci rozpoznania wojskowego, gospodarczego i komunikacyjnego, nawet w Berlinie. Więziona, przesłuchiwana i torturowana na Pawiaku , nikogo nie wydała. Zamordowana przez nieznanych sprawców, prawdopodobnie przez komunistów.

Fot. Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek, Attribution, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2665466

#14 Hanna Helena Chrzanowska (1902-1973)

polska pielęgniarka, działaczka charytatywna, pisarka, pedagog, instruktorka i prekursorka pielęgniarstwa rodzinnego, domowego i parafialnego, wiceprzewodnicząca oraz członek Zarządu Głównego Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Zawodowych, naczelna redaktor czasopisma Pielęgniarka Polska, współorganizatorka Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego oraz błogosławiona Kościoła katolickiego.

#15 Karolina Lanckorońska (1898-2002)

pochodziła z rodu arystokratycznego, profesor historii sztuki, wykładowca Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, porucznik Armii Krajowej. We „Wspomnieniach wojennych” opisała zbrodnię na profesorach lwowskich. Wybitna działaczka Polonii we Włoszech, założyła Polski Instytut Historyczny w Rzymie. Nie mając potomków, przekazała należący do jej rodu zbiór dzieł sztuki, który historycy sztuki określają jako najcenniejszy dar w 200-letnich dziejach polskiego muzealnictwa. Po otrzymaniu Orderu Polonia Restituta mówiła: „Moją ziemską boginią jest nauka polska. Przyszło mi jej służyć w sposób różnorodny, zależny od zmiennych losów Ojczyzny. Celem było przekazanie oraz rozwijanie naszych najwyższych, jakże zagrożonych dóbr nauki i kultury łacińskiej.”

#16 Alina Maria Janowska-Zabłocka (1923-2017)

polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna. Grała w teatrze i Teatrze Telewizji. Gwiazda kabaretów Szpak, Buffo, STS, U Lopka. Ceniona i kochana przez krytyków i widownię. Aresztowana w 1942 roku, została oskarżona o współpracę z podziemiem i pomoc rodzinie żydowskiej. Przez 7 miesięcy więziona na Pawiaku w Warszawie. Wzięła udział w powstaniu warszawskim, przyłączając się do niego już 1 sierpnia. Była łączniczką dowództwa batalionu „Kiliński”, pod pseudonimem „Alina” Wielokrotnie przesłuchiwana na Szucha. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Fot. Cezary Piwowarski – Praca własna, CC BY 3.0,

https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=11060106

#17 Maria Eleonora Mirecka-Loryś, ps. „Marta” (ur. 1916)

żona, matka, prawnik, dziennikarka, w konspiracji narodowej w latach 1939–1945. Członkini Narodowej Organizacji Wojskowej i Komendantka Główna Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet. Zagrożona prześladowaniami wobec partyzantów podziemia antykomunistycznego, wyjechała do USA. Tam przez 32 lata była redaktorem „Głosu Polek”, organu Związku Polek w Ameryce, a także dyrektorem Krajowego Zarządu Kongresu Polonii Amerykańskiej.

Fot. Adrian Grycuk – Praca własna, CC BY-SA 3.0 pl, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=47269128

#18 Hanka Ordonówna, (właściwie Maria Anna Tyszkiewicz) (1902-1950)

żona, polska piosenkarka, autorka wierszy oraz tekstów piosenek, tancerka i aktorka. Była ikoną okresu międzywojennego, występującą w filmach, koncertach, kabaretach. Aresztowana w Wilnie przez NKWD, wywieziona do łagru w Uzbekistanie. Po uwolnieniu organizowała ośrodki pomocy dla osieroconych dzieci polskich wygnańców.

#19 Zdzisława Bytnarowa ps. „Sławska” (1901-1994)

żona, matka Danuty i Jana Bytnara „Rudego”. Przed II WŚ jako pedagog zakładała i prowadziła szkoły dla dzieci upośledzonych i z trudnych rodzin. Podporucznik Armii Krajowej, w czasie Powstania Warszawskiego organizowała tajne nauczania, była kierowniczką Harcerskiej Poczty Polowej w Śródmieściu. Po wojnie pracowała w administracji szkolnej, aż do śmierci określano ją „Matulą Polskich Harcerzy”.

#20 Maria Stanisława Wittek ps. „Mira” (1899-1997)

generał brygady Wojska Polskiego, pierwsza Polka w historii Wojska Polskiego, która została mianowana na stopień generała. W czasie II WŚ była komendantką Wojskowej Służby Kobiet, walczyła w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie prześladowana, pracowała w kiosku Ruchu przy Polskim Radiu. Wspierała działalność „Solidarności” i organizacji kombatanckich.

#21 Emilia Szlachta, ps. „Maj” (1919-2014)

żona, matka, harcerka, porucznik Armii Krajowej. W 1945 r. podjęła w ramach kontrwywiadu NIE, pracę maszynistki w Wydziale Śledczym WUBP, gdzie miała dostęp do dokumentów toczonych tam śledztw, dzięki czemu liczni żołnierze podziemia zostali uprzedzeni przed grożącym im aresztowaniem. Potem więziona, dostała wyrok śmierci, zamieniony na 15 lat więzienia, który odbyła w ciężkim więzieniu dla kobiet w Fordonie, aż do 1956 r. Ujawniła się dopiero w latach 90, została Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Do końca życia zaangażowana w ruch kombatancki.

#22 Anna Leska (1910-1998)

żona, matka, pilot, pierwsza kobieta i jedna z trzech Polek w brytyjskim Air Transport Auxiliary RAF, czyli powołanej na czas wojny brytyjskiej pomocniczej lotniczej służbie transportowej. Posiadała uprawnienia do pilotowania szybowców, balonów, samolotów, pilotowała je z fabryk i warsztatów remontowych na lotniska polowe, uczestniczyła w przerzutach sprzętu latającego. Odznaczona honorową odznaką Golden Wings przyznawaną starszym oficerom, lotnikom ze stażem powyżej 6000 godzin w powietrzu.

Fot. IPN

#23 Wanda Modlibowska (1909-2001)

polska lotniczka sportowa i szybowniczka, rekordzistka świata w szybownictwie, instruktor-pilot. W 1939 r. zmobilizowana jako pilot eskadry sztabowej, pierwsza emisariuszka Rządu RP w 1940 roku wysłana do okupowanej Polski. Żołnierz AK, uczestniczka powstania warszawskiego, więzień NKWD i PRL. Odznaczona za wybitną działalność w polskim szybownictwie.